Wjechał w rondo Obrońców Birczy i przesunął kilkutonowy głaz. Relacja z miejsca zdarzenia (+ zdjęcia)

8 zdjęć fot. Marcin Mongiałło

Marcin Mongiałło
napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Przed godziną 12.00 43-letni kierowca wjechał samochodem marki kia optima w sam środek ronda Obrońców Birczy, przesunął ważący kilka ton głaz z tablicą i zatrzymał się na nasypie z siatką zabezpieczającą po drugiej stronie, gdzie trwają prace (teren jest ogrodzony).

Pracujący na miejscu policjanci poinformowali nas, że kierowca powiedział, że zasłabł za kierownicą. Auto zostało poważnie uszkodzone – zatrzymało się na nasypie ziemnym, po drugiej stronie ronda. Kierujący został przewieziony do szpitala karetką, choć nic nie wskazywało na to, żeby ucierpiał w wyniku zdarzenia. W podobnych przypadkach przeprowadza się rutynowe badania. Policjanci skierują (do organu który wydał prawo jazdy) wniosek o objęcie mężczyzny dodatkowymi badaniami pod kątem możliwości kierowania autem.

Ważący kilka ton głaz został przesunięty –  zauważył Jacek Boki, inicjator nazwania ronda oraz umiejscowienia w tym miejscu pamiątkowej tablicy. Sama tablica oraz postawiona obok flaga jakimś cudem nie zostały uszkodzone. 

Rondo Obrońców Birczy w dniu odsłonięcia (13 X 2018 r.) i dzisiaj (26 VII 2019 r.), fot. Marcin Mongiałło

Jacek Boki poinformował nas, że kontaktował się sekretariatem prezydenta Elbląga, rozmawiał także z pracownicą Zarządu Dróg Miejskich oraz dyrektorem Departamentu Gospodarki Nieruchomościami i Geodezji Sławomirem Skorupą. Uzyskał informację, że:

miasto może zajmie się zniszczeniami za kilka dni.

Pan Jacek wykonał także kilka telefonów do Urzędu Miejskiego celem zainteresowania służb miejskich całą sprawą. Powiedział nam, że od kilku miesięcy stara się o odnowienie tablicy, która została sprofanowana w dniu otwarcia w dniu 13 października 2018 r. Podczas rozmowy z nami był wyraźnie wzburzony.

Wiceprezydent Janusz Nowak i kierownik Zarządu Dróg Miejskich odmawiają odnowienia inskrypcji na rondzie, która jest już słabo widoczna a pracownica Zarządu Dróg Komunalnych powiedziała, że skoro mi tak bardzo zależy na odnowieniu napisu,  to mogę kupić farbę i zrobić to sam

– poinformował nas pan Jacek.

Pojawiają się pytania dlaczego taka a nie inna nazwa, czy też jaki ma związek Bircza i jej obrońcy z Elblągiem? Na wstępie trzeba podkreślić, że na terenie Elbląga mieszka spora grupa potomków Polaków zamieszkałych przed wojną i w czasie jej trwania na Wołyniu. Co więcej, mieszkają w naszym mieście również (nieliczni już) świadkowie  rzezi wołyńskiej – ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów (właściwszym określeniem wydaje się w tym miejscu słowo "szowinistów") ukraińskich na mniejszości polskiej byłego województwa wołyńskiego II RP podczas okupacji terenów II Rzeczypospolitej przez III Rzeszę, w okresie od lutego 1943 do lutego 1945. Koszmar Polaków zamieszkujących te ziemie nie zakończył się jednak w lutym 1945 roku... 

Przez wieki w Bircza była wielokulturowa. Mieszkali tutaj Polacy, Żydzi i Rusini-Ukraińcy. Na podstawie deklarowanego wyznania należy wnioskować, że w 1938 r. w mieście mieszkało 2179 Polaków, 1208 Żydów i 372 Rusinów-Ukraińców. Dodać jednak trzeba, że w okolicznych wioskach ludność rusko-ukraińska miała przewagę liczebna nad polską. Relacje ukraińsko-polskie zaczęły się psuć w latach trzydziestych XX wieku.

W październiu, listopadzie 1945 r. oraz w styczniu 1946 r. odbyły się trzy ataki na Birczę, które zostały odparte przez obrońców. 

Znaczenie skutecznej obrony Birczy przed atakiem nacjonalistów ukraińskich było bardzo duże jeśli chodzi o obronę polskości na tych ziemiach. Jak podaje pracownik naukowy Oddziału IPN w Rzeszowie Artur Brożyniak:

(...) należy wspomnieć o planach Nikity Chruszczowa poszerzenia sowieckiej Ukrainy kosztem Polski. Chruszczow chciał udowodnić przed Józefem Stalinem niekompetencję "polskich towarzyszy", którzy nie radzili sobie z problemem nacjonalistów ukraińskich. Przy tym twierdził, ze banderowcy z obszaru Rp przenikają na sowiecką Ukrainę, a to destabilizuje sytuację na obszarach wcielonych do Związku sowieckiego. W lutym 1947 r. planował nawet operację wojskową siłami NKWD na terenie Polski przeciw OUN i UPA. Zdobycie Birczy, rzeź ludności cywilnej i wojska na pewno byłaby przez niego wykorzystana. Możliwa była nawet celowa gra operacyjna NKWS (ukraińskie NKWD).