Czterdzieści lat minęło... na alei Tysiąclecia

 fot. Czesław Misiuk/Konrad Kosacz

Ewa Bielińska
napisz do mnie ‹
moje inne artykuły ‹

Piątkowe powroty do przeszłości stały się już małą tradycją naszego serwisu. Dziś odwiedzamy aleję Tysiąclecia, wybudowaną już po wojnie, współczesną ulicę Elbląga.

Aleja Tysiąclecia, której imię upamiętnia rocznicę powstania państwa polskiego, początkowo zwana była Nowogrunwaldzką. Powstała w 1956 roku, łącząc plac Grunwaldzki z przeprawą przez rzekę Elbląg. Wyrosła z ruin przedwojennej zabudowy zwróconej ku ulicy Huzarskiej. Niemal jednocześnie powstał most Nowogrunwaldzki, później zwany mostem Tysiąclecia. Trasa powstała z potrzeby utworzenia szybkiego wyjazdu w kierunku Gdańska i Malborka, który omijałby centrum miasta i wiódł prosto ku przeprawie. Nowa aleja odmieniła oblicze tej części miasta i stała się jednym z ważniejszych elbląskich traktów.

Na tej nowoczesnej z założenia ulicy zaprojektowano kompleks ośmiopiętrowych budynków – pierwszych w Elblągu wieżowców, które do dziś są najbardziej charakterystycznym elementem architektury al. Tysiąclecia. Wielu z nas codziennie spaceruje usytuowaną tuż obok nich, uroczą alejką pomiędzy szpalerami drzew. Zapewne wszyscy kojarzymy również znajdującą się po przeciwnej stronie ulicy Komendę Policji, Przychodnię Zdrowia oraz budynek Okręgowego Przedsiębiorstwa Geodezyjno-Kartograficznego, w którym niegdyś mieściła się Szkoła Rycerska (Ritterschule). Stosunkowo niedawno, bo w 2011 roku, wybudowano tuż obok, u wlotu na ulicę Malborką, nowy budynek Centrum Badawczo-Rozwojowego spółki OPEGIEKA. Na odcinku między placem Grunwaldzkim a ul. Hetmańską już w latach sześćdziesiątych powstać miał supernowoczesny, 15-kondygnacyjny drapacz chmur, planu jednak nie zrealizowano.

Pamiątką po odbywającym się w połowie lat 60. I Biennale Form Przestrzennych, zorganizowanym przez Galerię EL, są licznie ulokowane wzdłuż alei metalowe rzeźby projektu wybitnych twórców sztuki współczesnej. Są to dzieła m.in.takich artystów jak Jerzy Januszkiewicz, Gerard Kwiatkowski, Artur Bunsz, Marian Bogusz, Kajetan Sosnowski czy Juliusz Woźniak. Formy przestrzenne na stałe wpisały się w krajobraz elbląskich ulic. Jedną z najbardziej rozpoznawalnych rzeź przy al. Tysiąclecia jest tak zwany „Witacz” czyli „Kompozycja drogowskazowa” Jerzego Januszkiewicza, stojąca u progu ul. Sopockiej.

Przeglądając zdjęcia załączone w galerii, możemy porównać, jak aleja Tysiąclecia wyglądała w latach 70. z tym, jak prezentuje się dziś. Już na pierwszy rzut oka możemy wskazać kilka różnic. Zmieniła się elewacja wieżowców, bujnie wyrosły drzewa, zmieniono nawierzchnię jezdni, powstały nowe zabudowania. Na jednym z archiwalnych zdjęć widzimy nieistniejący już budynek sklepu motoryzacyjnego, który spłonął 1 sierpnia tego roku. Dziś pozostały po nim jedynie szczątki, smutno spoglądające z współczesnej fotografii. Istotną zmianą było również skrócenie alei. Decyzją władz miejskich, odcinek między skrzyżowaniem z ul. Rycerską a wylotem z mostu na ul. Warszawską, od 2011 roku nosi imię kardynała Stefana Wyszyńskiego.

O powodzi, której efekty zarejestrowano na pierwszej fotografii, opowiemy innym razem, tymczasem zapraszamy do małego spaceru dawną i obecną aleją Tysiąclecia.